Trikotillomani, bireyin saç, kaş, kirpik veya diğer vücut kıllarını tekrarlayan bir şekilde çekme davranışı gösterdiği, dürtü kontrol bozuklukları arasında yer alan bir rahatsızlıktır. Bu davranış genellikle bireyin günlük yaşamını olumsuz etkiler ve kişinin sosyal, mesleki ve duygusal yaşamında sorunlara neden olabilir. İşte bu rahatsızlığın belirtileri ve tanı süreci hakkında detaylı bilgiler:

Saç veya Kıl Çekme Davranışı: Kişi, saç, kaş veya kirpiklerini düzenli olarak çeker. Çekim genellikle stres, sıkıntı, can sıkıntısı veya yoğun duygusal durumlarla tetiklenir.

Çekim Sonrası Rahatlama veya Tatmin Hissi: Çekim davranışı sonrası geçici bir rahatlama veya tatmin hissi yaşanır. Bu durum, davranışı tekrarlama eğilimini artırabilir.

Görsel Boşluklar ve Estetik Kaygılar: Saçsız veya seyrekleşmiş bölgeler oluşabilir. Kişi, görünümünden dolayı sosyal ortamlardan kaçınabilir veya bunu gizlemek için peruk, şapka gibi yöntemlere başvurabilir.

Zarar Verici Davranışları Kontrol Edememe: Kişi, saç çekme alışkanlığını kontrol etmeye çalışsa da genellikle başarılı olamaz. Bu durum, suçluluk ve utanç gibi duygulara yol açabilir.

Diğer Beden Kıllarını Çekme: Bazı bireyler yalnızca saç değil, kaş, kirpik, sakal veya diğer beden kıllarını da çeker.

Detaylı Anamnez (Hastalık Öyküsü): Uzman, kişinin saç çekme davranışlarının sıklığını, şiddetini ve ne kadar süredir devam ettiğini öğrenir. Kişinin bu davranışını tetikleyen durumlar, eşlik eden diğer psikolojik rahatsızlıklar (anksiyete, depresyon gibi) ve geçmiş yaşam öyküsü değerlendirilir.

DSM-5 Kriterlerine Göre Değerlendirme: DSM-5’e göre trikotillomani tanısı koymak için aşağıdaki kriterler dikkate alınır:

Tekrarlayan saç çekme davranışı sonucunda gözle görülür bir saç kaybı oluşması.

Çekim davranışını durdurma veya azaltma girişimlerinin başarısız olması.

Davranışın kişisel, sosyal veya mesleki alanlarda belirgin bir sıkıntıya veya işlev bozukluğuna yol açması.

Bu davranışın başka bir tıbbi veya dermatolojik rahatsızlıkla açıklanmaması.

Fiziksel ve Dermatolojik Muayene: Trikotillomani’nin neden olduğu saç dökülmesi ve deri üzerindeki etkiler değerlendirilebilir. Dermatolojik muayene, benzer belirtilere sahip diğer hastalıkların dışlanmasına yardımcı olur.

Psikolojik Değerlendirme: Kişinin ruhsal durumu, anksiyete düzeyi, stres yönetimi becerileri ve eşlik eden diğer rahatsızlıklar incelenir.

Trikotillomani’nin tanısında aşağıdaki rahatsızlıkların dışlanması gerekir:

Dermatolojik Hastalıklar: Saçkıran (alopesi areata) gibi hastalıklar.

Psikolojik Rahatsızlıklar: Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) veya vücut dismorfik bozukluğu.

Nörolojik Durumlar: Tourette sendromu gibi tik bozuklukları.

Sonuç

Trikotillomani, bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir rahatsızlıktır. Erken tanı ve uygun tedavi, bu rahatsızlıkla başa çıkmak için önemlidir. Profesyonel yardım almak, bireylerin saç çekme davranışlarını kontrol etmelerine ve özgüvenlerini yeniden kazanmalarına yardımcı olabilir.